Genetyka i odmiany barwne szynszyli
A. Wstęp
Królestwo: zwierzęta
Typ: strunowce
Podtyp: kręgowce
Gromada: ssaki
Podgromada: łożyskowce
Rząd: gryzonie
Podrząd: jeżozwierzokształtne
Rodzina: szynszylowate
Rodzaj: szynszyle
Gatunek: Szynszyla mała
Szynszyle są zwierzętami wywodzącymi się z Ameryki Południowej, gdzie zamieszkują jałowe i suche tereny Andów na wysokości od ok. 3000 do 5000 m n.p.m.. Żyją w dużych stadach składających się z ok. stu osobników (obecnie z powodu znacznego zmniejszenia liczebności populacji stada bywają mniejsze) . Schronienie znajdują w szczelinach skalnych, grotach, małych przedsionkach tworzących się w usypiskach kamieni.
Garnitur chromosomowy Chinchilla lanigera tworzą 64 chromosomy.
B. Geny letalne
Chcąc mówić o krzyżowaniu szynszyli trzeba wspomnieć najpierw o genach letalnych.
Gen warunkujący umaszczenie u szynszyli wykazuje w stanie homozygotycznym właściwości letalne. Nazwa Letalny pochodzi od łacińskiego: letalis - śmiertelny. Letalnymi nazywamy geny lub genotypy które powodują niezdolność do życia i śmierć osobnika przed osiągnięciem przez niego zdolności rozpłodowej. Geny śmiercionośne powstają w wyniku mutacji (genu lub chromosomu) uniemożliwiających prawidłowy rozwój nosiciela, wskutek braku u niego zdolności do syntezy jednego lub więcej podstawowych enzymów. Letalność można klasyfikować w zależności od stopnia penetracji (częstotliwości w %, z którą dominujący lub homozygotycznie recesywny gen przejawia się w fenotypie nosicieli.) genu lub fazy, w której zabija. Klasyfikując wg pierwszego kryterium wyodrębnia się:
1) geny letalne - powodujące śmierć wszystkich lub przynajmniej 90% nosicieli,
2) geny semiletalne - powodujące śmierć 50% do 90% nosicieli
3) geny subletalne - powodujące śmierć 10% do 50% nosicieli
4) geny warunkowo letalne - powodujące utratę pewnych funkcji życiowych w określonych warunkach środowiskowych.
Drugie kryterium klasyfikuje geny letalne na uwzględniające swoją działalność w fazie:
1) gamety - tym samym niemożliwe jest tworzenie się zygoty
2) zygoty - w tym wypadku nie dochodzi do rozwoju płodu
cytat za: Robert Brach; Biuletyn Informacyjny dla Hodowców Szynszyli, Kraków 3/2001
Królestwo: zwierzęta
Typ: strunowce
Podtyp: kręgowce
Gromada: ssaki
Podgromada: łożyskowce
Rząd: gryzonie
Podrząd: jeżozwierzokształtne
Rodzina: szynszylowate
Rodzaj: szynszyle
Gatunek: Szynszyla mała
Szynszyle są zwierzętami wywodzącymi się z Ameryki Południowej, gdzie zamieszkują jałowe i suche tereny Andów na wysokości od ok. 3000 do 5000 m n.p.m.. Żyją w dużych stadach składających się z ok. stu osobników (obecnie z powodu znacznego zmniejszenia liczebności populacji stada bywają mniejsze) . Schronienie znajdują w szczelinach skalnych, grotach, małych przedsionkach tworzących się w usypiskach kamieni.
Garnitur chromosomowy Chinchilla lanigera tworzą 64 chromosomy.
B. Geny letalne
Chcąc mówić o krzyżowaniu szynszyli trzeba wspomnieć najpierw o genach letalnych.
Gen warunkujący umaszczenie u szynszyli wykazuje w stanie homozygotycznym właściwości letalne. Nazwa Letalny pochodzi od łacińskiego: letalis - śmiertelny. Letalnymi nazywamy geny lub genotypy które powodują niezdolność do życia i śmierć osobnika przed osiągnięciem przez niego zdolności rozpłodowej. Geny śmiercionośne powstają w wyniku mutacji (genu lub chromosomu) uniemożliwiających prawidłowy rozwój nosiciela, wskutek braku u niego zdolności do syntezy jednego lub więcej podstawowych enzymów. Letalność można klasyfikować w zależności od stopnia penetracji (częstotliwości w %, z którą dominujący lub homozygotycznie recesywny gen przejawia się w fenotypie nosicieli.) genu lub fazy, w której zabija. Klasyfikując wg pierwszego kryterium wyodrębnia się:
1) geny letalne - powodujące śmierć wszystkich lub przynajmniej 90% nosicieli,
2) geny semiletalne - powodujące śmierć 50% do 90% nosicieli
3) geny subletalne - powodujące śmierć 10% do 50% nosicieli
4) geny warunkowo letalne - powodujące utratę pewnych funkcji życiowych w określonych warunkach środowiskowych.
Drugie kryterium klasyfikuje geny letalne na uwzględniające swoją działalność w fazie:
1) gamety - tym samym niemożliwe jest tworzenie się zygoty
2) zygoty - w tym wypadku nie dochodzi do rozwoju płodu
cytat za: Robert Brach; Biuletyn Informacyjny dla Hodowców Szynszyli, Kraków 3/2001
C. Odmiany barwne
Niestety, rozmnażanie szynszyli nie jest dla każdego, ponieważ rządzi nim wiele zasad. Nie jest tak, że wpuści się samca i samiczkę do klatki i już czekamy sobie na piękne maluchy.
Jedyną naturalną odmianą barwną szynszyli jest standard, pozostałe powstały w wyniku mutacji genetycznych. Dlatego też są pewne zasady co do krzyżowania pomiędzy odmianami.
Obecnie istnieje około 14 odmian mutacyjnych (4 dominujące i 10 recesywnych) oraz wiele mieszańców międzyodmianowych, których liczba stale wzrasta.
1. Standard – znają chyba wszyscy odcień stalowoszary, grzbiet ciemny, stopniowo jaśniejące boki, biały brzuszek. Oczy czarne, uszka popielate.
Według literatury: „Barwa szynszyli dzikiej, która jest obecnie standardowym typem hodowlanym jest niebieskawoszara w grzbietowej części ciała z białym pasem brzusznym. W obrębie odmiany standardowej rozróżnia się 3 typy barwne: ciemny, średni i jasny.”
Niestety, rozmnażanie szynszyli nie jest dla każdego, ponieważ rządzi nim wiele zasad. Nie jest tak, że wpuści się samca i samiczkę do klatki i już czekamy sobie na piękne maluchy.
Jedyną naturalną odmianą barwną szynszyli jest standard, pozostałe powstały w wyniku mutacji genetycznych. Dlatego też są pewne zasady co do krzyżowania pomiędzy odmianami.
Obecnie istnieje około 14 odmian mutacyjnych (4 dominujące i 10 recesywnych) oraz wiele mieszańców międzyodmianowych, których liczba stale wzrasta.
1. Standard – znają chyba wszyscy odcień stalowoszary, grzbiet ciemny, stopniowo jaśniejące boki, biały brzuszek. Oczy czarne, uszka popielate.
Według literatury: „Barwa szynszyli dzikiej, która jest obecnie standardowym typem hodowlanym jest niebieskawoszara w grzbietowej części ciała z białym pasem brzusznym. W obrębie odmiany standardowej rozróżnia się 3 typy barwne: ciemny, średni i jasny.”
2. Czarny aksamitny / TOV / Szynszyla Gunninga – również odmiana dość popularna. Najbardziej charakterystyczną cechą jest aksamitność futerka, wyraźna czarna maska na głowie, czarny grzbiet, boki stopniowo coraz jaśniejsze aż do śnieżnobiałego brzuszka. Oczy czarne, uszka popielate, poprzeczne ciemne paski na przednich łapkach.
Według literatury: „[Blbl]: gen „Bl” odpowiedzialny za czarną aksamitną barwę włosów dominuje nad umaszczeniem standardowym, ale ma działanie letalne, toteż osobniki homozygotyczne [BlBl] giną w fazie rozwoju embrionalnego. Wszystkie zwierzęta czarne aksamitne są więc heterozygotyczne. W barwie okrywy występuje ostry kontrast między ciemną częścią grzbietową a białym brzuchem. Głowa, kark i grzbiet są czarne, podczas gdy boki na granicy białego pasa brzusznego mają barwę standardową.”
Według literatury: „[Blbl]: gen „Bl” odpowiedzialny za czarną aksamitną barwę włosów dominuje nad umaszczeniem standardowym, ale ma działanie letalne, toteż osobniki homozygotyczne [BlBl] giną w fazie rozwoju embrionalnego. Wszystkie zwierzęta czarne aksamitne są więc heterozygotyczne. W barwie okrywy występuje ostry kontrast między ciemną częścią grzbietową a białym brzuchem. Głowa, kark i grzbiet są czarne, podczas gdy boki na granicy białego pasa brzusznego mają barwę standardową.”
* Czarna Perła – odmiana skrajnie unikatowa, ekstremalny wariant odmiany czarnej aksamitnej nie posiadający szarych boków. Grzbiet, głowa i boki są jednolicie czarne, bardzo wyraźnie odcięte od śnieżnobiałego brzuszka.
3. Beż Towera / beżowa dominująca (beż homo i hetero) – najpopularniejsze wśród hobbystów beżyki. Jak nazwa wskazuje kolor futerka jest beżowy – u wariantu homo odcień futra bardzo jasny, wręcz kremowy. Osobniki tego wariantu muszą mieć obu rodziców beżowych. U wariantu hetero kolor beżowy ma bardziej chłodną barwę, z nalotem szarości, lawendy lub w odcieniu czekoladowym. Oczy u obu czerwone lub brązowe, zazwyczaj im jaśniejsze futerko tym bardziej czerwone oczy, uszka różowo-beżowe, często piegowane (piegi pojawiają się z wiekiem). Brzuszek biały.
Według literatury: „[PwPw, Pwpw]: Geny odpowiadające za ubarwienie beżowe mogą występować zarówno w postaci homozygotycznej [PwPw] jak i heterozygotycznej [Pwpw]. Osobniki homozygotyczne mają ubarwienie bladobeżowe z białym lub prawie białym spodem; ich okrywa włosowa ma słabą strukturę i mniejszą sprężystość niż osobników heterozygotycznych, których futerko jest nieco ciemniejsze, barwy od lawendowej do czekoladowej, o zdecydowanym woalu. Oczy zwierząt tej odmiany mają odcień od różowego do ciemnoczerwonego lub brązowego, przy czym im ciemniejsza beżowa szynszyla, tym ciemniejsze jej oczy. Szynszyle beżowe nadają się doskonale do otrzymywania innych kombinacji barwnych m.in. dają warianty barwne z efektem podwójnej dominacji.”
Beż heterozygotyczny:
Według literatury: „[PwPw, Pwpw]: Geny odpowiadające za ubarwienie beżowe mogą występować zarówno w postaci homozygotycznej [PwPw] jak i heterozygotycznej [Pwpw]. Osobniki homozygotyczne mają ubarwienie bladobeżowe z białym lub prawie białym spodem; ich okrywa włosowa ma słabą strukturę i mniejszą sprężystość niż osobników heterozygotycznych, których futerko jest nieco ciemniejsze, barwy od lawendowej do czekoladowej, o zdecydowanym woalu. Oczy zwierząt tej odmiany mają odcień od różowego do ciemnoczerwonego lub brązowego, przy czym im ciemniejsza beżowa szynszyla, tym ciemniejsze jej oczy. Szynszyle beżowe nadają się doskonale do otrzymywania innych kombinacji barwnych m.in. dają warianty barwne z efektem podwójnej dominacji.”
Beż heterozygotyczny:
Beż homozygotyczny:
4. Biała Wilsona / Biała dominująca (White Wilsona) – odmiana „czysta” jest stosunkowo rzadka, ponieważ w większości miotów z malcami tej odmiany znajdujemy mozaiki. Wynika to z faktu, że dwóch Wilsonków absolutnie nie wolno łączyć (patrz wyżej: geny letalne), więc krzyżujemy je np. ze standardem. Osobnik czystej odmiany jest cały biały, ma ciemne, popielate uszka, czarne oczy i zazwyczaj czarno-białe wąsy. Dopuszczalne jest delikatne ciemne cieniowanie przy nasadzie ogona oraz popielaty nalot na głowie, ten nie może jednak pokrywać więcej niż 20% jej powierzchni.
Według literatury: „[Ww]: Podobnie jak czarne aksamitne, osobniki homozygotyczne tej odmiany giną w fazie rozwoju embrionalnego. Część homozygot rodzi się, lecz pada w ciągu kilku dni. Gen „W” nie dominuje całkowicie nad standardowym, w związku z tym barwa osobników heterozygotycznych może być zróżnicowana. Oczy i obrzeża uszu tej odmiany są czarne.”
Według literatury: „[Ww]: Podobnie jak czarne aksamitne, osobniki homozygotyczne tej odmiany giną w fazie rozwoju embrionalnego. Część homozygot rodzi się, lecz pada w ciągu kilku dni. Gen „W” nie dominuje całkowicie nad standardowym, w związku z tym barwa osobników heterozygotycznych może być zróżnicowana. Oczy i obrzeża uszu tej odmiany są czarne.”
*Mozaiki i Silvery – najczęściej występujące warianty odmiany Białej Wilsona. Mozaiki mają różnorodnej wielkości plamy i plamki na całym ciele za wyjątkiem brzucha. Plamka może być jedna, może ich być też więcej. Jeżeli plamy są bardzo ciemne i wyraźnie odcinają się od białego futerka określane są jako „extremalne mozaiki”. Silvery na całym ciele mają jednolity srebrzysty nalot. Jeśli oprócz tego powiadają jeszcze plamki są to „silver mosaic” czyli „Srebrne mozaiki”.
White Wilsona Mosaic:
White Wilsona Mosaic:
White Wilsona Extreme Mosaic:
źródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
Silver:
źródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
Silver mosaic:
źródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
5. Ebony / Mahoniowe – w zależności od wariantu są to zwierzątka szare lub czarne na całym ciele włącznie z brzuszkiem. Wyróżniamy cztery warianty: ebony light w zasadzie przypomina standarda, z tym że jego brzuch nie jest biały a popielaty jednolicie z bokami. Ebony medium jest ciemniejszy od lighta, szczególnie widać to na głowie, grzbiecie i ogonie, często ma też ciemniejszy brzuch. Ebony dark jest generalnie czarny, z tym że dopuszczalne są przejaśnienia na bokach i w okolicach głowy. Ebony Extra Dark to najbardziej charakterystyczny z ebonków, jest cały jednolicie czarny jak smoła. Zazwyczaj w wieku 1-2,5 miesiąca rozjaśnia się, by potem znowu futerko stało się zupełnie czarne. Wszystkie ebonki mają czarne oczy, uszy od popielatych po czarne.
Połączenie Ebonów z aksamitem może dać odmianą „TOV Ebony” czyli Ebonka z wyraźniejszą maską, cechami aksamitka i futerkiem delikatniejszym w dotyku.
Według literatury: „[EE]: Niedawno otrzymana odmiana mutacyjna. Jak wskazują obserwacje jest ona półdominująca w stosunku do standardowej. Zwierzęta mahoniowe mają czarne umaszczenie całego tułowia łącznie z grzbietem i bokami, oraz brzuszka. Mogą one być homozygotyczne (wariant Extra Dark) lub heterozygotyczne o różnych nasileniach czarnej barwy (wariant dark, medium oraz light).”
Ebony light:
Połączenie Ebonów z aksamitem może dać odmianą „TOV Ebony” czyli Ebonka z wyraźniejszą maską, cechami aksamitka i futerkiem delikatniejszym w dotyku.
Według literatury: „[EE]: Niedawno otrzymana odmiana mutacyjna. Jak wskazują obserwacje jest ona półdominująca w stosunku do standardowej. Zwierzęta mahoniowe mają czarne umaszczenie całego tułowia łącznie z grzbietem i bokami, oraz brzuszka. Mogą one być homozygotyczne (wariant Extra Dark) lub heterozygotyczne o różnych nasileniach czarnej barwy (wariant dark, medium oraz light).”
Ebony light:
Ebony medium:
Ebony dark:
Ebony Extra Dark:
6. Beżowe Polskie – tej odmiany w hodowli nie posiadam, więc przytoczę tylko literaturę: „[pp]: Barwa okrywy jest jasnobeżowa, a na brzuchu biała. Oczy czerwone w kolorze porzeczki. Pierwszy taki osobnik urodził się w Polsce w 1958 r. na fermie Władysława Rżewskiego. Osobniki tej odmiany zostały rozpowszechnione na krajowych fermach szynszyli, ale nieznajomość zasad genetyki wśród hodowców doprowadziła do wymieszania genów znanych odmian beżowych, wskutek czego trudno jest obecnie wiarygodnie wskazać czystego odmianowo osobnika.”
źródło zdjęcia: http://www.hodowlaszynszyli.strefa.pl/bezpolskix.html
7. Beżowe Recesywne / beżowe Wellmana – również nie posiadam więc podaję to, co znalazłam w literaturze: „ [prpr]: Barwa futra tych zwierząt jest nieco ciemniejsza niż u beżowych polskich, o różowym odcieniu. Oczy tych szynszyli są jednak czarne lub brunatne.”
Zdjęcia niestety nie posiadam
8. Fioletowe / violet – od pewnego czasu obecne w naszej hodowli, mają futro w czysto popiołkowym kolorze wpadające w fiolet, wyraźnie odcięte od białego brzucha, czarne oczka. Według literatury: „[vv]: odmiana o oryginalnym ciemnofioletowym zabarwieniu woalu na grzbiecie i takim samym podszyciu, szarawo niebieskich bokach i czysto białym brzuchu.”
Połączenie fioleta z beżem posiadającym gen fioletowy może dać osobnika odmiany perłowej. Futerko jest beżowe z delikatnym fioletowym nalotem.
Połączenie fioleta z białą Wilsona lub Pink White posiadającą gen fioletowy może dać odmianę białą fioletową. Szynszyla ta jest biała z fioletowymi plamami.
Połączenie fioleta z odmianą ebony posiadającą gen fioletowy może dać odmianę fioletową ebony – są to osobniki o jednolicie fioletowym futerku, bez białego brzucha.
Połączenie fioleta z odmianą aksamitną posiadającą gen fioletowy może dać odmianę fioletową aksamitną - osobniki te charakteryzuje ciemnofioletowa maska na głowie i grzbiecie.
Fiolet:
Zdjęcia niestety nie posiadam
8. Fioletowe / violet – od pewnego czasu obecne w naszej hodowli, mają futro w czysto popiołkowym kolorze wpadające w fiolet, wyraźnie odcięte od białego brzucha, czarne oczka. Według literatury: „[vv]: odmiana o oryginalnym ciemnofioletowym zabarwieniu woalu na grzbiecie i takim samym podszyciu, szarawo niebieskich bokach i czysto białym brzuchu.”
Połączenie fioleta z beżem posiadającym gen fioletowy może dać osobnika odmiany perłowej. Futerko jest beżowe z delikatnym fioletowym nalotem.
Połączenie fioleta z białą Wilsona lub Pink White posiadającą gen fioletowy może dać odmianę białą fioletową. Szynszyla ta jest biała z fioletowymi plamami.
Połączenie fioleta z odmianą ebony posiadającą gen fioletowy może dać odmianę fioletową ebony – są to osobniki o jednolicie fioletowym futerku, bez białego brzucha.
Połączenie fioleta z odmianą aksamitną posiadającą gen fioletowy może dać odmianę fioletową aksamitną - osobniki te charakteryzuje ciemnofioletowa maska na głowie i grzbiecie.
Fiolet:
Perłowy:
żródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
Biała fioletowa:
źródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
Fioletowa Ebony:
źródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
9. Brązowe aksamitne / Brown Velvet – powstaje ze skojarzenia jednego rodzica beżowego z drugim aksamitnym (lub jeżeli jeden z rodziców jest brązowy aksamitny to nawet w połączeniu ze standardem może powstać brązowy aksamitek). Wygląd: czekoladowobrązowe futerko na głowie, karku i grzbiecie, beżowe boki, biały brzuszek. Uszka beżowo-różowe, często piegowane, oczka ciemnoczerwone, na przednich łapkach poprzeczne ciemne paski.
Według literatury: „[BlblPwPw]: ubarwienie to jest kombinacją czarnego aksamitnego i beżowego dominującego, uzyskana dzięki krzyżowaniu obu tych odmian. „
Według literatury: „[BlblPwPw]: ubarwienie to jest kombinacją czarnego aksamitnego i beżowego dominującego, uzyskana dzięki krzyżowaniu obu tych odmian. „
10. Pink White / Białoróżowa – szynszylki tej odmiany są całe białe z delikatnie brzoskwiniowym odcieniem. U niektórych osobników oczka są nieco mniejsze niż u innych odmian. Kolor oczu czerwony lub pożeczkowy, uszka różowe, często piegowane.
Połączenie odmiany Pink white z aksamitem może dać osobnika Pink White Tov – jest on biały i posiada bezową maskę oraz nalot i cechy charakterystyczne dla aksamita.
Według literatury: „[PwPwWw] ma włosy o morelowym odcieniu, które wraz z wiekiem jaśnieją i stają się prawie białe. Połączenie odmiany homozygotycznych beżowych oraz białych Wilsona. Woal jest delikatnie różówobeżowy.”
Połączenie odmiany Pink white z aksamitem może dać osobnika Pink White Tov – jest on biały i posiada bezową maskę oraz nalot i cechy charakterystyczne dla aksamita.
Według literatury: „[PwPwWw] ma włosy o morelowym odcieniu, które wraz z wiekiem jaśnieją i stają się prawie białe. Połączenie odmiany homozygotycznych beżowych oraz białych Wilsona. Woal jest delikatnie różówobeżowy.”
*Pink White Mozaika – to wariant odmiany Pink White z beżowymi plamami. Jeśli plamy są ciemne, brązowe i wyraźnie odcinające się od białego futerka to jest to Pink White extreme mosaic.
Pink White Mosaic:
Pink White Mosaic:
Pink White Extreme Mosaic:
źródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
11. White Ebony / Biała Ebony – typowe łaciatki ;) połączenie odmiany ebony z białą. Umaszczenie biało-popielate w przeróżnych konfiguracjach, oczka czarne, uszka popielate.
Według literatury: „[EEWw] połączenie odmiany białej dominującej lub Pink White z odmianą Ebony. Umaszczenie typowo mieszane w odcieniach bieli i szarości, oczy czarne.”
Według literatury: „[EEWw] połączenie odmiany białej dominującej lub Pink White z odmianą Ebony. Umaszczenie typowo mieszane w odcieniach bieli i szarości, oczy czarne.”
12. Tany / Pastel – to połączenie odmiany beżowej z Ebony. W zależności od odcienia ich futerko ma kolor od jasnobeżowego (light) przez ciemnobeżowe (medium), brązowe (dark) aż po intensywnie czekoladowe (chocolate). Charakterystyczną cechą tanów jest fakt, że kolor pokrywa całe ich ciało, włącznie z brzuszkiem. Uszy różowo-beżowe, oczka – czerwone do brązowych.
Połączenie tana z szynszylą białą Wilsona lub Pink White może dać osobniki odmiany biały tan. Szynszyle te są białe z beżowymi lub brązowymi znaczeniami możliwymi również na brzuchu.
Tan light:
Połączenie tana z szynszylą białą Wilsona lub Pink White może dać osobniki odmiany biały tan. Szynszyle te są białe z beżowymi lub brązowymi znaczeniami możliwymi również na brzuchu.
Tan light:
źródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
Tan medium:
Tan dark:
źródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
Chocolate:
13. Biała Wilsona aksamitna / srokata / TOV White – połączenia odmiany białej Wilsona z aksamitem. Daje to efekt podwójnej dominacji, przez co maluchy są biało-czarne. Charakterystyczne cechy aksamita (maska, aksamitność futerka i paski na łapkach. ) Uszka ma szare, oczka czarne.
źródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
Poza tym występują również wiele innych, rzadziej spoykanych odmian, np:
- Blue Diamond:
- Blue Diamond:
źródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
- szafirowa:
źródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
- goldbar:
źródło zdjęcia: http://www.fortheloveofchinchillas.com/mutations.html źródło zdjęcia: www.chinchillas.com/
D. Kojarzenie szynszyli
Skutkiem zróżnicowania genetycznego i środowiskowego występującego w przyrodzie jest duża zmienność fenotypowa populacji. Cechy poszczególnych osobników są wynikiem działania genów o ściśle określonej kolejności w nitkach chromosomowych. Każda ich zmiana, nawet najdrobniejsza, przynosi zmianę jakiejś cechy organizmu. Szynszyle mają 64 chromosomy tworzące pary. Proces dziedziczenia cech u szynszyli jest skomplikowany, gdyż przeważnie jedna cecha zależy od kilku lub wielu par genów. Jeżeli np. geny współdziałają ze sobą i każda z par modyfikuje daną cechę, to może dać wiele różnych fenotypów. Może się tak zdarzyć, kiedy np. jedna para genów decyduje o określonej barwie, a druga o rozkładzie zabarwienia włosów.
Zdolność przekazywania różnych cech z pokolenia na pokolenie nazywamy dziedziczeniem, a jego miernikiem jest współczynnik odziedziczalności wyrażający się stosunkiem zmienności genetycznej do zmienności fenotypowej. Może przybierać wartości od 0 do 1. Współczynnik odziedziczalności pośrednio wskazuje, w jakim stopniu selekcja skierowana na daną cechę będzie skuteczna, przy czym skuteczność ta jest tym wyższa, im współczynnik jest bliższy jedności. Współczynniki odziedziczalności różnych cech badali Cappalletti i Rozen (1995); ustalili oni następujące wartości h2:
Skutkiem zróżnicowania genetycznego i środowiskowego występującego w przyrodzie jest duża zmienność fenotypowa populacji. Cechy poszczególnych osobników są wynikiem działania genów o ściśle określonej kolejności w nitkach chromosomowych. Każda ich zmiana, nawet najdrobniejsza, przynosi zmianę jakiejś cechy organizmu. Szynszyle mają 64 chromosomy tworzące pary. Proces dziedziczenia cech u szynszyli jest skomplikowany, gdyż przeważnie jedna cecha zależy od kilku lub wielu par genów. Jeżeli np. geny współdziałają ze sobą i każda z par modyfikuje daną cechę, to może dać wiele różnych fenotypów. Może się tak zdarzyć, kiedy np. jedna para genów decyduje o określonej barwie, a druga o rozkładzie zabarwienia włosów.
Zdolność przekazywania różnych cech z pokolenia na pokolenie nazywamy dziedziczeniem, a jego miernikiem jest współczynnik odziedziczalności wyrażający się stosunkiem zmienności genetycznej do zmienności fenotypowej. Może przybierać wartości od 0 do 1. Współczynnik odziedziczalności pośrednio wskazuje, w jakim stopniu selekcja skierowana na daną cechę będzie skuteczna, przy czym skuteczność ta jest tym wyższa, im współczynnik jest bliższy jedności. Współczynniki odziedziczalności różnych cech badali Cappalletti i Rozen (1995); ustalili oni następujące wartości h2:
Umaszczenie szynszyli jest uwarunkowane wieloma różnymi genami. Umaszczenie standardowe, przyjmowane za wzorcowe, warunkuje następujący zestaw współdziałających ze sobą genów
AA BB CC ee MM PP SS blbl ww VV
Szynszyle standardowe mogą być również heterozygotyczne pod względem niektórych z wymienionych genów, ale tylko wówczas, gdy warunkują one cechę dominującą. Jeżeli jednak w którymkolwiek locus wystąpi zmiana choćby jednej pary genów z dominującej na recesywną lub na odwrót, spowoduje to fenotypowy efekt w postaci zmiany barwy okrywy włosowej. Wśród szynszyli występują różne typy umaszczenia, które wywołała zmiana genów zlokalizowanych w jednym określonym locus na chromosomie (mutacja), czasami w dwóch loci, a bardzo rzadko w trzech.
Przykłady kojarzeń:
*carrier - nosiciel genu. Połączenie dwóch nosicieli tego samego genu daje możliwość uzyskania potomstwa w danej odmianie.
Przykłady kojarzeń:
*carrier - nosiciel genu. Połączenie dwóch nosicieli tego samego genu daje możliwość uzyskania potomstwa w danej odmianie.
PONIŻSZE POŁĄCZENIE JEST ABSOLUTNIE ZABRONIONE. Prawdopodobieństwo to nie polega na tym, że w miocie będą 3 szynszylki i tylko jeden umrze. Równie dobrze może być tak, że będą umierać wszystkie młode z każdego miotu, bo będą akurat w tych 25%. Nie można w taki sposób ryzykować zdrowia i życia zwierząt.
PONIŻSZE POŁĄCZENIE JEST ABSOLUTNIE ZABRONIONE. Prawdopodobieństwo to nie polega na tym, że w miocie będą 3 szynszylki i tylko jeden umrze. Równie dobrze może być tak, że będą umierać wszystkie młode z każdego miotu, bo będą akurat w tych 25%. Nie można w taki sposób ryzykować zdrowia i życia zwierząt.
W licznych przykładach krzyżówek bezpośrednich lub pośrednich z odmianą czarną aksamitną ujawnia się wspaniały efekt aksamitności włosów, warunkowany przez specjalny dziedziczny gen TOV (Touch of Velvet). Dzięki temu udało się wyprowadzić odmiany aksamitne: brązową, białą, fioletową, szafirową i Ebony. Stwierdzono, że około 25% potomstwa z kojarzenia dwóch osobników – nosicieli TOV – ginie wskutek letalnego działania tego genu.
Oprócz przytoczonych przykładów krzyżowań można próbować jeszcze wielu innych kombinacji, które mogą posłużyć do wyprowadzania nowych odmian barwnych.
E. Tabela genotypów wybranych odmian szynszyli:
Oprócz przytoczonych przykładów krzyżowań można próbować jeszcze wielu innych kombinacji, które mogą posłużyć do wyprowadzania nowych odmian barwnych.
E. Tabela genotypów wybranych odmian szynszyli:
DPZ – według ‘Die Deutsche Pelztier Züchter’
MCBA – według ‘Mutation Chinchilla Breeders Association’
F. Literatura:
- Robert Brach; Biuletyn Informacyjny dla Hodowców Szynszyli, Kraków 3/2001
- Bogusław Barabasz; Szynszyle chów fermowy, Państwowe wydawnictwo rolnicze i leśne, 2008
- Wojciech Grudzień; Chów szynszyli krok po kroku, Wszechnica Edukacyjna i Wydawnicza „Verbum” 2013
- Wojciech Grudzień; Choroby szynszyli, Wszechnica Edukacyjna i Wydawnicza „Verbum” 2012
- [LINK] http://www.trochinchillas.nl/coloursgenetics.html
- oraz twórczość własna: hodowla velvet
PRAWA DO ARTYKUŁU ZASTRZEŻONE
MCBA – według ‘Mutation Chinchilla Breeders Association’
F. Literatura:
- Robert Brach; Biuletyn Informacyjny dla Hodowców Szynszyli, Kraków 3/2001
- Bogusław Barabasz; Szynszyle chów fermowy, Państwowe wydawnictwo rolnicze i leśne, 2008
- Wojciech Grudzień; Chów szynszyli krok po kroku, Wszechnica Edukacyjna i Wydawnicza „Verbum” 2013
- Wojciech Grudzień; Choroby szynszyli, Wszechnica Edukacyjna i Wydawnicza „Verbum” 2012
- [LINK] http://www.trochinchillas.nl/coloursgenetics.html
- oraz twórczość własna: hodowla velvet
PRAWA DO ARTYKUŁU ZASTRZEŻONE